یکی از بزرگ‌ترین مشکلات و معضلاتی که امروزه در بسیاری از نقاط کشور مشاهده می‌شود، کمبود انرژی برق و قطع شدن‌های مکرر آن است. قطعی برق می‌تواند خسارت‌های جبران ناپذیری در بخش‌های مختلف صنعتی و غیر صنعتی به وجود بیاورد. اختلال قطعی، نوسان و تغییرات ولتاژ برق می‌تواند باعث آسیب و خسارت‌های متعددی به انواع تجهیزات برقی شود به همین دلیل لازم است که علاوه بر اصلاح شیوه مصرف، از روش‌های مختلف برای جلوگیری از خسارت‌های احتمالی ناشی از قطعی برق استفاده کرد. در ادامه مطلب به بررسی مهم‌ترین عوارض و مشکلات قطعی برق و راهکارهای جلوگیری از آن پرداخته می‌شود.
خسارت‌های ناشی قطعی برق چیست؟
انرژی برق به عنوان اصلی‌ترین انرژی در تمامی صنایع شناخته می‌شود و بسیاری از تجهیزات صنعتی و غیر صنعتی از این انرژی استفاده می‌کنند. قطعی برق که ناشی از مواردی همچون مصرف بیش از حد، ظرفیت پایین نیروگاه‌های تولید برق، افزایش دما، مصرف بی‌رویه و … می‌تواند خسارت‌های متعددی به همراه داشته باشد که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
- سوختن و از کار افتادن تجهیزات الکترونیکی
- کاهش راندمان و بازدهی دستگاه‌های الکتریکی
- افزایش بیکاری نیروهای کار در بخش‌های صنعتی
- فاسد شدن مواد غذایی مختلف
- کاهش راندمان و تولید بخش‌های صنعتی
- ایجاد بی‌نظمی در بخش‌های مختلف صنایع متعدد
- ایجاد اتصالی و احتمال بروز آتش‌سوزی و …
- از کار افتادن سیستم تهویه هوا و …
راهکارهای جلوگیری از خسارت‌های قطعی برق
قطعی برق هم در بخش صنعتی و هم در بخش‌های غیر صنعتی می‌تواند قربانیان زیادی داشته باشد و خسارت‌های جبران‌ناپذیری ایجاد کند. هرچند که با استفاده از نیروهای تجدید پذیر باد و خورشید و … می‌توان بسیاری از کمبودها را جبران کرد اما این کار نیازمند زیرساخت‌های مدرن و صرف هزینه‌های بالایی است. از جمله بهترین روش‌های جلوگیری از خسارت‌های ناشی از قطعی برق می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
-
استفاده از دستگاه‌های UPS
دستگاه UPS یک منبع تغذیه بدون وقفه است که قابلیت تأمین برق تجهیزات برقی را در زمان قطعی برق دارد. این دستگاه می‌تواند در ادارات، بیمارستان‌ها، مراکز امنیتی، منازل و بسیاری از مکان‌های دیگر کاربردی باشد. از مهم‌ترین مزیت‌های این دستگاه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- محافظت از تجهیزات و اطلاعات در برابر افزایش و یا افت ولتاژ برق
- روشن ماندن تجهیزات در زمان قطعی برق
- امکان اتصال به ژنراتورها
- برق‌رسانی آنلاین و بدون وقفه به کامپیوتر یا سرور و دیتاسنترها
- کاهش احتمال خرابی دستگاه‌های برقی
- ادامه فعالیت کاربران و افزایش بهره‌وری در کار و محافظت از اطلاعات
- فعال بودن سیستم‌های حفاظتی و امنیتی
- نداشتن آلودگی هوا و آلودگی صوتی و …
-
استفاده از پریزهای محافظ
محافظ برق نیز از جمله تجهیزات کاربردی است که می‌تواند از تجهیزات مختلف در برابر قطعی برق، نوسانات و تغییرات ولتاژ محافظت کند. محافظ های برق می‌توانند انواع مختلفی از نظر زمان تأخیر داشته باشند و هر کدام می‌توانند برای تجهیزات مختلفی همچون لوازم صوتی و تصویری، یخچال فریزر، ماشین لباسشویی و … مناسب باشند. در مقاله‌ای تحت عنوان کابل تخت به بررسی و معرفی این کابل‌ها، انواع آن‌ها و ویژگی‌هایی که دارند پرداخته شده است و می‌تواند اطلاعات مفیدی در اختیار خواننده قرار بدهد.
-
استفاده از دیزل ژنراتور
یکی دیگر از بهترین روش‌های جلوگیری از خسارت‌های ناشی از قطعی برق استفاده از ژنراتورها است. این تجهیزات می‌توانند در ابعاد و اندازه‌ها و ظرفیت‌های مختلفی وجود داشته باشند و در بخش‌های صنعتی و غیر صنعتی استفاده شوند. انرژی این تجهیزات معمولاً با استفاده از موادی همچون بنزین، نفت، گازوئیل و … تأمین‌شده و برق موردنیاز تجهیزات برقی را تأمین می‌کنند.
-
خاموش کردن دستگاه‌ها
در حقیقت زمانی که برق قطع شده و مجدداً وصل می‌شود ممکن است که نوسانات زیادی در آن وجود داشته باشد و ولتاژ برق تغییرات زیادی داشته باشد و همین امر می‌تواند باعث خسارت در تجهیزات برقی شده و حتی بسیاری از تجهیزات را از کار بیندازد. برای جلوگیری از خسارت‌های قطعی برقی می‌توان دستگاه‌ها، لامپ‌ها، دستگاه‌های تهویه هوا و … را از برق خارج کرده و آن‌ها را خاموش کرد.
-
استفاده از کابل ارت
در مدارهای الکتریکی، یک سیم اضافه سبز رنگ به نام سیم ارت (earth) یا سیم اتصال به زمین وجود دارد که به جهت محافظت و افزایش ایمنی هنگام کار با دستگاه الکتریکی یا سیم‌کشی ساختمان تعبیه شده است. این سیم از خروجی دستگاه الکتریکی به زمین متصل می‌شود و جریان اضافی الکتریسیته را به زمین منتقل می‌کند. در زمان قطعی برق و وصل شدن مجدد آن احتمال وجود اضافه ولتاژ و جریان‌های اضافی وجود دارد و کابل ارت می‌تواند این نوسانات را کنترل کرده و از آسیب دیدن تجهیزاتی برقی جلوگیری کند.
-
استفاده از استابلایزر یا تثبیت کننده ولتاژ
استفاده از استابلایزر یا تثبیت کننده ولتاژ یکی دیگر از بهترین روش‌های حفاظت از تجهیزات در برابر نوسانات ولتاژ شبکه توزیع برق است. استابلایزر ها ولتاژ جریان را در صورت ضعیف بودن تقویت و در صورت زیاد بودن، کاهش می‌دهند. در حقیقت این دستگاه‌ها پایداری ولتاژ را در محدوده خاصی که آسیبی به لوازم برقی وارد نمی‌کند ثابت نگه می‌دارند. دستگاه‌های استابلایزر بعد از کنتر برق قرار گرفته و از نوسان ولتاژ جلوگیری می‌کنند. در مقاله‌ای تحت عنوان کابل سه رشته افشان به بررسی کابل‌های سه رشته افشان و کاربردهای آن‌ها پرداخته شده است که مطالعه آن خالی از لطف نیست.
جمع‌بندی نهایی
قطعی برق به عنوان یکی از بزرگ‌ترین معضلات و مشکلات کشور خصوصاً در فصول گرم سال شناخته می‌شود که ناشی از مصرف بی‌رویه، افزایش دما، مناسب نبودن زیرساخت‌ها و … بوده و می‌تواند خسارت‌های متعددی همچون سوختن تجهیزات برقی، کاهش راندمان بخش‌های صنعتی، بیکاری نیروهای کار، فاسد شدن مواد غذایی و … به همراه داشته باشد. استفاده از دستگاه‌های UPS، استفاده از پریزهای محافظ، استفاده از دیزل ژنراتور، خاموش کردن دستگاه‌ها، استفاده از کابل ارت، استفاده از استابلایزر یا تثبیت کننده ولتاژ و … از مهم‌ترین روش‌های جلوگیری از خسارت‌های ناشی از قطعی برق هستند.
